Vanhæfni Skipulagsstofnunar

Skipulagsstofnun birti í dag svohljóðandi tilkynningu á heimasíðu sinni:

Yfirlýsing frá Skipulagsstofnun
Vegna ummæla og umræðna í fjölmiðlum undanfarna daga, um mat á umhverfisáhrifum og eftirlit með framkvæmdum við smávirkjanir, vill Skipulagsstofnun árétta eftirfarandi:
Sveitarstjórn ber ábyrgð á að útgefin framkvæmdaleyfi séu í samræmi við gildandi skipulagsáætlanir sveitarfélagsins samkvæmt skipulags- og byggingarlögum nr. 73/1997og niðurstöðu um mat á umhverfisáhrifum samkvæmt lögum um mat á umhverfisáhrifum nr. 106/2000. Það er óháð því hvort um er að ræða stóra eða smáa framkvæmd. Það er hlutverk skipulagsfulltrúa sveitarfélagsins eða skipulags- og byggingarfulltrúa, í umboði sveitarstjórnar, að annast eftirlit með því að framkvæmdir séu í samræmi við samþykkt framkvæmdaleyfi sveitarstjórnar.

(innf. 27. júlí 2007)

Skipulagsstofnun reynir með þessu að réttlæta ákvarðanir sínar um að Múlavirkjun og virkjun í Fjarðará þyrftu ekki að fara í umhverfismat. Miðað við það sem gerst hefur á þessum stöðum þá er það ljóst að Skipulagsstofnun er ekki að standa sig sem framkvæmdaraðili reglugerðar nr. 1123/2005 um mat á umhverfisáhrifum. Það er með öllu óþolandi að þessi stofnun skuli ekki vera harðari í túlkunum á ákvæðum í 3. viðauka reglugerðarinnar þegar kemur að ákvörðun um matsskyldu framkvæmda sem heyra undir viðauka 2. í þeirri sömu reglugerð. Á mannamáli, ef minnsti vafi leikur á því að framkvæmd sé líkleg til að hafa umtalsverð umhverfisáhrif þá á framkvæmdin að fara í umhverfismat. Ákvæði um mótvægisaðgerðir og vöktun er metið allt of mikils við ákvörðun um matsskyldu. Eins og dæmin sýna þá getur framkvæmdaraðili sent inn tillögur um mótvægisaðgerðir sem hann veit að Skipulagsstofnun mun gleypa við án þess að gera frekari kröfur um að framkvæmdaraðili sýni fram á að þær séu framkvæmanlegar og þjóni hlutverki sínu. Skipulagsstofnun veit sem er að þá er vandamálið ekki lengur á þeirra könnu heldur hjá einstökum sveitarfélögum sem oftar en ekki eru einnig framkvæmdaraðili eða tengdir framkvæmdum í gegnum pólitík. Hvaða vit er í því? Íbúar sveitarfélagana eru þannig settir í erfiða aðstöðu því ólíklegt er að eftirlitsaðili ( sveitarfélagið ) bregðist við umkvörtunum frá þeim eða sinni eftirlitsskyldu sinni þegar hann situr báðumegin borðsins 

Ef Skipulagsstofnun sinnti betur 10. gr. laga nr. 37/1993,  rannsóknarreglunni mundu mun fleirri framkvæmdir sem heyra undir 2. viðauka reglugerðar um mat á umhverfisáhrifum fara í umhvefismat. Það er eðlilegt á tímum vaxandi umhverfisverndar að svo sé. Það ætti að heyra til undantekninga ef framkvæmd skv. 2. viðauka væri ekki háð mati á umhverfisáhrifum. Eins og staðan er í dag þá er allt of mikið um það að framkvæmdaraðilar leggi fram áætlanir um framkvæmdir í smá bútum til þess að komast hjá mati á umhvefisáhrifum. Umhverfisstofnun og Heilbrigðiseftirlit sveitarfélagana sem oft eru umsagnaraðilar í matsskylduákvörðunum eru heldur ekki að standa sig og geta tekið sig verulega á.

Mál eins og þau tvö sem nefnd eru hér að framan væru ekki í umræðunni í dag ef Skipulagsstofnun sinnti hlutverki sínu.

Helst þyrfti að breyta reglugerð um mat á umhverfisáhrifum og gera allar framkvæmdir í 2. viðauka matsskyldar. Það verður víst seint en á meðan þarf Skipulagsstofnun að vera harðari í því að kalla eftir umsögnum og áliti sérfróðra manna áður en ákvörðun um matsskyldu er tekin.